بررسی روش ترجمه معکوس در ارزیابی کیفیت متون تخصصی

هدف محقق از تحقیق حاضر بررسی این مطلب بود که آیا روش ترجمه معکوس ابزاری سودمند و عملی برای ارزیابی کیفیت ترجمه اولیه یک متن تخصصی می باشد. برای رسیدن به این منظور، محقق یک متن تخصصی نمونه (مربوط به علوم کامپیوتر) متشکل از سه پاراگراف جدا را که در ابتدا به زبان انگلیسی بوده اند به همراه ترجمه فارسی شان انتخاب نمود و این سه پاراگراف ترجمه شده را در اختیار صد نفرازدانشجویان کارشناسی ارشد رشته مترجمی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی (پنجاه نفراز آنها ازواحد تهران مرکز وپنجاه نفر دیگر ازواحد تهران جنوب) قرارداد. این سه پاراگراف انتخابی، دراختیار هفت نفر از مترجمین رسمی نیز به منظور افزایش اعتبار نتایج به دست آمده تحقیق، قرار گرفت.از تمام شرکت کنندگان خواسته شد که متن زبان مقصد اولیه، یعنی، متن ترجمه شده اولیه را، ازفارسی به زبان متن مبدأ اولیه (انگلیسی) برگردانند. سپس محقق ترجمه اولیه را از لحاظ واژگانی و دستوری با متن زبان مبدأ اولیه مقایسه، و خطاهای مترجم اولیه را در ترجمه اولیه استخراج نمودو آن ها را در جدول طبقه بندی خطاها قرار داد.لازم به ذکر است که، محقق جدول طبقه بندی خطا رااز ترکیب زیرتقسیمات مدل"بل" وزیرشاخه های روش اول مدل"ودینگتون" تهیه کرد تا خطاهای مترجم اولیه در ترجمه اولیه و خطاهای شرکت کنندگان را درترجمه های معکوسشان طبقه بندی نماید. تمامی خطاهای مترجم اولیه درترجمه اولیه استخراج و براساس روش" ب" مدل"ودینگتون"به دو دسته کلی طبقه بندی شدند:1) خطای ترجمه و2) خطای زبانی. محقق با مقایسه ترجمه های معکوس هم با متن مقصد اولیه، یعنی، با ترجمه اولیه، و هم با متن مبدأ اولیه،خطاهای هر دو گروه شرکت کنندگان را در ترجمه های معکوسشان استخراج وآن هارا نیزدر جدول های طبقه بندی خطاها گردآوری کرد.اطلاعات به دست آمده از تمامی این جدول ها مقایسه و تحلیل شدتا قسمت هایی که ترجمه های معکوس و متن مبدأ اولیه با هم تفاوت داشته اند، مشخص شودو علت رخداد این تفاوت ها آشکار گردد.درنهایت این خطاهای مشخص شده در دو جدول جداگانه (یکی با عنوان "خطاهای شرکت کنندگان به دلیل خطای مترجم اولیه"، و دیگری با عنوان "خطاهای شرکت کنندگان به دلیل عدم توانایی خودشان درترجمه") طبقه بندی شدند. تحلیل داده ها نشان داد که خطاهای ترجمه ای مترجم اولیه در ترجمه ابتدایی بیشتر باعث خطاها و ترجمه نادرست هر دو گروه شرکت کنندگان در ترجمه های معکوسشان شده بودند تا خطاهای زبانی مترجم اولیه. بنابراین، ترجمه معکوس نشانگر خوبی از خطاهای ترجمه ای مترجم اولیه می باشد. به علاوه، نتایج تحقیق این مطلب را آشکار می سازد که ترجمه معکوس روشی عملی و سودمند برای ارزیابی کیفیت ترجمه متن زبان مقصد اولیه، به عبارتی دیگر، ترجمه اولیه است.این تحقیق برای افرادی از جمله: اساتید و معلمان ترجمه، فراگیران زبان های خارجی و منتقدین ترجمه و همچنین برای ارزیابی کیفیت ترجمه مناسب می باشد.